Kahramanmaraş merkezli 11 ilde meydana gelen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki iki depremin ardından binlerce bina çöktü.
Günlerdir arama kurtarma çalışmalarının sürdürüldüğü deprem bölgesinde, bir yandan hasar tespit çalışmaları yapılırken, diğer yandan enkaz kaldırma çalışmaları yapılıyor.
Yıkım müteahhitleri iş başında
Eski Yıkım Müteahhitleri Derneği Lideri, MAB Yıkım İnşaat ve Yıkım Hizmetleri Limited Şirketi (MAB Yıkım) Yürütme Konseyi Başkanı Mehmet Ali Bulut, enkaz kaldırma sürecine ilişkin değerlendirmesinde, “yıkım müteahhidi”Belgeye sahip 480 firma olduğunu, henüz onay almamış, belge başvurusu yapmamış veya benzeri çalışmalar yapan firmalarla birlikte sayının 2 bine ulaştığını söyledi.
“Türkiye’de bu alanı çok geliştiremedik”
Deprem bölgesinde yıkılacak bina sayısının çok fazla olduğuna ve nüfusun bu sayıya yetişmekte zorlanacağına dikkat çeken Bulut, şunları kaydetti:
Şu anda Türkiye’deki yıkım müteahhitlerinin bu binaları konvansiyonel yöntemlerle hızlı bir şekilde yıkması mümkün görünmüyor. Bu binaların yıkımı 2 yılı bulabiliyor. Buradaki patlayıcı yıkım ile süreç çok daha hızlı olabilir ama bu alanda da çok fazla patlayıcı mühendisimiz yok. Türkiye’de bu alanı çok geliştiremedik. Patlayıcı yıkım devreye alınmalı ve patlayıcı mühendisleri yetiştirmeliyiz.
“Yolları onarmak ve doldurmak için kullanılabilir”
Yıkım sürecine ilişkin uyarılarda bulunan Bulut, sözlerini şöyle sürdürdü:
Yıkım sırasında mutlaka iş güvenliği uzmanları bulunmalıdır. Yeni can kayıplarına neden olunmamalıdır. Eski yapılarda tehlike sınıfında kanserojen asbestli malzemeler bulunmaktadır. Asbest giderme uzmanları bunları sahada kontrol etmeli ve işaretlemelidir. Bu alanların uzmanlar tarafından sökülmesi gerekmektedir. Enkazın kolayca taşınabilmesi için trafik düzeni sağlanmalıdır. Hafriyat kamyonları rahat çalışmalıdır. Bölgede çok fazla toz var. Belediyelerin elindeki fazla su tankerleri bir an önce bölgeye gönderilmeli ve mutlaka sulama yapılmalıdır. İnsanlara toz maskeleri dağıtılmalıdır. Binayı yıktık ve enkaz vardı. Bu çöpü en kullanışlı haliyle nasıl geri dönüştürdüğünüz çok değerli. Moloz modülleri ‘kırma’ dediğimiz taş kırıcılarda kırılarak stabilize malzeme haline getirilebilir ve hasarlı yolların tamiri ve doldurulmasında kullanılabilir.
100 milyon toz kalıntısı çıkacak
Binaların yıkılmasının ardından elde edilen malzemelerin arasında ekonomiye kazandırılmak üzere hurda demirlerin de yer aldığına dikkat çeken Bulut, şöyle devam etti:
Ayrıca geri dönüştürülmeleri için bir elekten geçmeleri gerekir. 1 gram demir bile çöpe gitmemeli, ülke ekonomisine gelir olarak geri dönmelidir. Son dönemde yıkılacak olan 61 bin 722 binayı da dikkate alırsak 89 milyon ton moloz oluşacak. Halihazırda yıkılan binalarla birlikte 100 milyon ton moloz çıkacak. Yıkılan ve ağır hasarlı binalardan elde edilecek çelik demir hurdası ise 1 milyon 750 bin ton olacak. Enkazdan çıkarılacak demir hurdalarının geri dönüşüme katkısı ise 6 milyar 600 milyon lirayı buluyor. Bu değer ekonomide kazanılacak. Bölgeden 660 stadyumu doldurmaya yetecek kadar enkaz olacak.
“Testler yapabiliriz”
Bulut, binalardaki aslına uygun noktaların tespit edilebilmesi için yerleştirilecek cansız maketlerle binaların yıkılacağını belirterek, “Bunun için testler yapabiliriz. Mankenlerin az hasar gördüğü yerler, binaların nerelerde ayakta kalabileceği konusunda bize veri veriyor. AFAD koordinasyonunda yıkım ekiplerinin sürece dahil olması gerekiyor.”dedi.
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Makine Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof.
“Enkazlar deniz kenarına bırakılmamalı”
Her il için farklı enkaz noktalarının belirlenmesi gerektiğine işaret eden Trabzon, “Enkaz bu alanlarda da toplu olarak depolanmamalı. Enkaz deniz kenarlarına dökülmemeli.” sözünü kullandı.
